Dünyanın En Yıkıcı Şirketi Amazon ve 14 Liderlik Prensibi

Yeni ortaya çıkan iş modellerinin var olan durumu sarsıp değiştirmesi ya da ‘yıkması’ elbette sürekli karşılaştığımız bir olgu değil. İş dünyasının dikkatini son 30 yılda her şeyden daha çok çeken şey, Disney, Apple, Amazon, Tesla gibi büyük yıkıcı şirketlerin kurucuları, yatırımcıları, çalışanları ve bu şirketlerin yarattığı büyük servettir. Bu yıkıcı şirketlerden bahsederken Amazon’u ve kurucusu Jeff Bezos’u en cüretkar ve en yıkıcı olarak nitelendirmek sanırım yanlış olmaz.

Peki Amazon’u 24 yıldır aynı konumda tutan ne?

Amazon’un yaptığı her şeyin temelinde Jeff Bezos’un ortaya koyduğu ilkeler ve basit bir misyon ifadesi yer alıyor:

Misyonumuz, dünyanın en müşteri odaklı şirketi olmaktır. Amazonları ekipler ve coğrafyalar arasında birleştiren şey budur çünkü hepimiz müşterilerimizi memnun etmek ve hayatlarını kolaylaştırmak için çabalıyoruz, her seferinde tek bir yenilikçi ürün, hizmet ve fikir.

Evet gerçekten de 1996 yılında kurulan bu şirketin belki de bugünlere gelmesinin sırrı müşteri odaklılığı temel alan yenilik odaklı stratejisi…

24 yıl önce yolculuğuna sadece kitap satarak başlayan bir şirketin şuanda gıda, eğlence, konaklama, bulut bilişim gibi alanlarda faaliyet göstermesi kesinlikle şans eseri ortaya çıkmış olamaz.

Neden? Çünkü Jeff Bezos’un şirketi Amazon sadece büyümekle kalmıyor; yeniliklerine devam ediyor, ezberler bozuyor, büyük kumarlar oynuyor, yeni iş modellerine öncülük ediyor ve Amazon’un dünyanın en değerli şirketlerinden biri olması sıkı sıkıya bağlı olduğu değer ve prensiplerinde yatıyor. Amazon, özgün bir işe alım kültürü ve şirketin kararlarını şekillendiren “14 Amazon liderlik ilkesine” ve girişimci, en yeni ve gelişim odaklı kültüre odaklanarak liderler yetiştirmektedir.

Bir düşünün sizler için aşağıdaki sorular ne anlam ifade ediyor:

İşinize yön veren değerler nelerdir? Dürüstlük taahhüdü içeriyor mu? Peki yenilik yapma arzusu? Ya parçası olduğunuz şirketler? Bu işletmeler veya kuruluşlar belirli bir dizi değer ve ilkeye bağlı kalıyor mu? Varsa, bu değerler iletildi mi?

Eski bir Amazon yöneticisi ve iş stratejisti olan John Rossman tarafından kaleme alınan Amazon isimli kitapta da Rossman bu liderlik kriterleri bir yere yazılıp ezberlenen değil hergün “yaşanarak, deneyimlenerek” oluşan prensipler olduğunu dile getirmiştir. Bakalım bu 14 altın prensip ne diyor:

Amazon ve 14 Liderlik Prensibi

Müşteriyi Saplantı Haline Getirmek

Amazon’da takılıp kaldığımız üç büyük fikrimiz var ve başarılı olmamızın nedeni bunlar: Müşteriyi ilk sıraya koyun. İcat edin. Ve sabırlı olun.

– Jeff Bezos

Bugün baktığımızda herhangi bir şirketin tipik yönetimi müşteri memnuniyetini sağlamaya ve ölçmeye çalışır. Hatta rakiplerine göre biraz daha mutlu müşteriler bile büyük fark yaratır. Peki sadece memnuniyet ölçmek değil de bu müşterileri bir saplantı haline getirirseniz ne olur? İşte bu tip şirketlerde liderlerin dikkatleri rakiplerinde olsa da aslında temel olarak müşteriden başlayan bir süreç vardır ve müşterilerine hep daha fazla odaklanırlar.. Amazon’da liderler son adım olan müşteri ile başlar, müşterinin güvenini sürekli kazanmak ve sürdürmek için gayretle geriye doğru çalışır. Burada iki önemli gerçekten bahsediyor:

1. Müşteri memnuniyetsizliği sadece bir ya da iki arkadaşla paylaşılacak kadar sınırlı değildir pek çok kişiye kısa sürede yayılır.
2. En iyi müşteri hizmeti aslında hiçbir şekilde müşteri hizmeti olmamasıdır. Yani müşterinin hiçbir şekilde yardıma ihtiyaç duymadan sorunsuz alışveriş deneyimi yaşamasıdır.

Sonuçları Sahiplenmek

Liderler şirketlerin sahipleridirler. Uzun vadeli düşünürler ve kısa vadeli sonuçlar için değerlerinden ödün vermezler. Kendi takımlarının ötesinde tüm şirket adına hareket ederler. Asla “bu benim işim değil” demezler. Çünkü bu cümlenin kapının önüne konmanın en hızlı yolu olduğunu bilirler. Bununla ilgili Jeff Bezos 3 önemli noktanın altını çizmiştir:

1. Bel bağladığınız unsurları mümkün olduğunda devralın böylece başka birine tabi olmak zorunda kalmazsınız.
2. Bu mümkün değilse bu kişilerin taahhütlerini kesin ve net bir şekilde müzakere ile yönetin
3. Mümkün olan her yerde önlemler alın. Her zaman yedek planınız olsun.

Aynı zamanda ödüllendirme planları tasarlayarak Amazon çalışanlarını şirketine sahip çıkmaya teşvik eder. Sahiplenme ilkesinin güzelliği ise onu şirketinize benimsettikten sonra üç numaralı liderlik prensibine ivme kazandırma yönünde çark gibi işler:

Yeni Şeyler İcat Etme ve Basitleştirme

En iyi tasarım (Steve Jobs’un da benimsediği gibi) en basit olandır. Jeff Bezos da bunu gayet iyi kavrayıp benimsemiş bir girişimciydi. Kolay, hızlı ve sezgisel ürünlerin odağı her zaman basitliktir ve düşük maliyetin sırrı da bu basitlikte yatar.

Liderler ekiplerinden yenilik beklerler ve her zaman onları modernize etmenin yollarını ararlar. Uzak ve geniş bir perspektiften yeni fikirler ararlar. Ancak yeni fikirleri uygulama arayışında her zaman hedef kitleyle bağlantı kuramayacağına dair bir tehdit olduğu da doğrudur.

Bu engelin üstesinden gelmenin tek yolu, kullanıcı dostu yenilikler sunmaktır. Modern yenilikçi ürünlerin diğerlerinden sıyrılma faktörü olduğu doğrudur, ancak kullanıcılar için kullanışlı olanları her zaman hesaba katmak için her zaman dikkatli olunmalıdır. Bu sorular, liderlerin yeniliğe gereken perspektiften bakmalarına olanak tanır.

Liderler Haklıdır Hem de Çok

İyi liderler genellikle bir çok alanda haklıdır. Bir işletme için uygun fiyatlandırmalarla kesin karar verme gücüne ve iyi içgüdülere sahiptirler. Hedef kitleye yenilikçi ürünler sunmanın ışığında farklı bakış açıları ararlar. İşin her aşamasında daha fazlasını öğrenme merakına sahiptirler. Amazon liderlik ilkelerinde Jeff Bezos, liderlerin haklı olduklarını, çalışanın her zaman lideri takip etmesi gerektiği için değil, liderin bir çalışanın yapamayacağı perspektifleri arama potansiyeline sahip olduğu için benimsemiştir.

Öğren ve Meraklı Ol

Bu, tüm iş yapısının temelini oluşturduğu için belki de en önemli Amazon liderlik ilkesidir. Liderler ürünlerinden asla memnun olmazlar, “mükemmel” kelimesi sözlüklerinde yoktur. Yeni başarılar elde etmelerine yardımcı olan şey meraktır. Asla öğrenmeyi bitirmezler ve daima kendilerini geliştirmeye çalışırlar. İş geliştirmelerinin hiçbir noktasında tatmin olmazlar, bu da onları ilginç kılar. Bu bağlamda Amazon liderlik ilkelerinden bazı örnek sorular şunlardır:

• Bir sorunu sadece daha fazla bilgi veya gözlem yoluyla mı çözdünüz?
• Yalnızca soru sormak bir değişimi getirdi mi?
• Bunun üzerinden geçmek düşünce tarzınızı değiştirdi mi?
• Merak, daha akıllıca bir karar vermenize yardımcı oldu mu?

En İyiyi İşe Al ve Geliştir

Her işe alma ve terfide iyi bir lider, performans çıtasını ve üretkenliği yükseltir. Liderler, bir çalışanın “olağanüstü” yeteneğini tanımaya veya başka bir deyişle her çalışana dair şirketi başarıya taşıyıp taşıyamayacakları sorusuna yanıt ararlar. Liderler her zaman başkalarına koçluk yapmaya isteklidirler. Gelişim için icat etmeye devam etmek için kendi çalışanları adına çalışırlar.

Jeff Bezos bunu şöyle ifade etmiştir.

50 kişiyle görüşme yapmayı ve yanlış kişiyi işe almaktansa kimseyi işe almamayı tercih ederim.

Yüksek Standartlarda Israr Etmek

Amazon’da liderlerin inanılmaz yüksek standartları vardır – birçok kişi bu standartların makul olmadığını düşünebilir. Ancak liderler sürekli olarak çıtayı yükseltir ve ekiplerini yüksek kaliteli ürünler, hizmetler ve süreçler sunmaya yönlendirmeyi hedeflerler.

Büyük Düşünmek

İlke olarak ‘büyük düşün’, hırslı olmayı ve sınırların ötesinde yeni hedefler koymayı ifade eder.

Amazon liderleri büyük düşünür ve şunları yapabilir:

• Sorunları fırsata çevmek
• Pozitif kalmak
• Neyin imkansız olduğunu değil, neyin mümkün olduğunu planlamak
• Korkusuz olmak
• Yaratıcı olmak

Radikal bir yaklaşım ve gerektiğinde risk alma yeteneği, büyük düşünmenin bir işaretidir. Amazon liderleri sürekli olarak yeni fikirler üzerinde çalışır ve uzun vadeli plana uyan hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak için cesur bir misyonla çalışanları teşvik eder. İyi bir lider, müşteri memnuniyeti seviyelerini yükseltmek için büyük resme ve yeni bakış açılarına bakar.

Eyleme Geçme Yanlısı Olmak

Hız iş dünyasında çok önemlidir. Birçok karar ve eylem, kapsamlı bir çalışma gerektirmez. Liderler, riski hesaplanmış kararların alınmasında inisiyatif kullanılarak hızlı hareket edilmesini destekler. Eyleme Geçme Yanlısı Olmak düşünmeden hareket etmek anlamında anlaşılmamalıdır. Buna karşın eyleme geçme yanlısı olmak bir fikre ya da bir konuyla ilgili bir ipucuna sahibi olmak ve pazarın bu konuda ne düşündüğünü hızlıca anlamak demektir.

Tutumluluğu Uygulamak

Tutumluysanız, muhtemelen daha az para harcarsınız ve en az kaynakla bile işinizde elinizden gelenin en iyisini yapmaya devam edersiniz; “tutumluluk” budur.

Bu Amazon’un ucuz olduğu anlamına gelmez ancak başarılı Amazon liderleri yaratıcılığın ve yeniliğin kısıtlamalar altında bile elde edilebileceğine inanmayı severler. Paradan olmasa bile zamandan, kaynaktan veya çalışma saatlerinden tasarruf etseniz de, yine de “tutumlu” bir lider olabilirsiniz.

Diğer kısıtlamalar gibi tutumluluğun da yeniliğe yönlendirdiğini düşünüyorum. Dar bir kutudan çıkmanın tek yolu, çıkış yolunu keşfetmektir.

– Jeff Bezos

Başkalarının Güvenini Kazanmak

Bu ilkenin tanımı kendinden açıklamalıdır. İyi bir lider, dikkatli olmalı ve herkese saygılı davranmalıdır.

Amazon liderleri, hatalarını göstermekten korkmaz, kusur ve güvenlik açıklarını kabul ederek herkesin güvenini kazandıkları kazanırlar. Onlar, garip ya da utanç verici olsa bile, kendi kendini eleştirebilen kişilerdir. Liderler, kendilerinin veya takımlarının dayanaksız tezlerine kolayca inanmaz, öne sürülen tezin gerçekleşebilmesi için yeterli ve gerçekçi verinin var olup olmadığını sorgularlar.

Derine Dalmak

Bu ilke, “Eyleme Geçme Yanlısı Olmak” ilkesine biraz benzer.

Liderler her seviyede çalışır, ayrıntılara bağlı kalır ve metrikle anekdotlar birbirinden farklıysa şüpheci yaklaşır. Yani, Araştır, Düşün ve Harekete Geç. Amazon liderleri ayrıntılarını bilir. Araştırmalarına “derinlemesine dalma” ve sonra ona göre hareket etme eğilimindedirler. Bir şey mantıklı değilse, liderler derine dalma ve neler olup bittiğini anlama yeteneğine (ve ilgisine) sahip olması gerekir.

Yani bir nevi “Güven ama Doğrula!”

Cesur Olun: Karşıt Görüşte Olmak ve Fikrinize Sadık Kalmak

Amazon liderleri kanaat sahibidir.  Size katılmadıklarında bu rahatsız edici ya da çok yorucu gelse de kararınıza saygılı bir şekilde karşı çıkmakla yükümlü görülür ve sırf aynı sosyal ortamdasınız diye taviz vermezler.  Bununla ilgili Jeff Bezos çalışanlarına:

Eğer ben hepimizi uçuruma doğru sürersem o zaman sen de benim kadar suçlusun demektir.

diye ifade ederdi bunu.

Ortaya Sonuç Koymak

On dördüncü ve son ilke “Ortaya Sonuç Koymak” ve aynı zamanda hepsinden en önemlisid. Diğer tüm ilkeler, liderlerin bu ilkeye ulaşması için yalnızca yapı taşlarıdır. Her Amazon lideri sonuç vermeye odaklanır. Müşteri memnuniyetinden çalışan memnuniyetine kadar bir lider, nihai ürünü en üst düzeyde samimiyetle sunmasını sağlamalıdır. Başarılı bir iş, başarılı bir liderin sonucudur.

Kişisel gelişim konusunda diğer yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz.